Là người từng có tiền án về tội trộm cắp tài sản và tiền sự về việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nhưng chưa được xóa án tích, xóa tiền sự, khi nghe thấy mọi người nói chuyện, nghi ngờ mình lấy trộm gà thì Cử A Dế (SN 1973), dân tộc Mông, trú tại thôn Bản Phố, xã Dền Thàng (huyện Bát Xát) rất bực tức và muốn đối chất ngay cho ra nhẽ.
Cử A Dế tại phiên tòa sơ thẩm
Hôm đó, vào khoảng 17 giờ ngày 16/10/2022, Cử A Dế trên đường đi làm nương về tay có cầm theo một con dao nhọn, khi đi đến đầu thôn Bản Phố, xã Dền Thàng thì nghe ngóng thấy hàng xóm nói anh trai ruột của Dế là Cử A Cở (nhà ở cùng thôn) có nghi ngờ Dế lấy trộm một con gà tre của gia đình anh Cở. Thấy thế, Dế bực tức đi thẳng tới nhà của Cở, gặp cháu Cử A Sùng (SN 2006), Dế có hỏi thì Sùng bảo không biết và đi vào nhà. Lúc đó Cử A Cở từ trong nhà đi ra đứng trước mặt Dế và nói: “chỉ có Dế lấy chứ không có ai khác vì khi gà bị bắt, chó ở trong nhà không sủa nên chỉ có người quen là Dế lấy”. Dế nói lại là Dế không lấy, nếu Dế tìm thấy ai lấy sẽ phạt lại Cở. Cở không tin và đi về phía sát góc nhà, tay phải lấy và cầm một thanh gỗ dài khoảng 01m rồi quay lại đứng đối diện với Dế, Cở dùng hai tay cầm thanh gỗ vung lên phía vai phải dọa đánh Dế, nhưng Cở không đánh mà vứt thanh gỗ xuống đất rồi quay người đi vào trong nhà. Khi Cở đi được mấy bước thì Dế cũng theo sau, sẵn con dao nhọn trên tay, Dế túm vào cổ áo sau gáy của Cở, vung tay trái đâm một phát trúng vào hạ sườn bên phải của Cở. Thấy thế, Cử A Sùng (con trai Cở) ở trong nhà nhìn thấy liền kéo Dế ra, Dế còn chửi đổng “tao đi tù nhiều rồi, tao không sợ đâu” rồi cầm dao về nhà. Cử A Cở bị chảy nhiều máu ở vùng bụng, được sơ cứu và đưa xuống Bệnh viện đa khoa huyện Bát Xát điều trị từ ngày 16/10 đến 02/11/2022 thì được ra viện. Theo kết luận giám định pháp y về thương tích số 294/TgT ngày 29/11/2022 của Trung tâm pháp y tỉnh xác định Cử A Cở bị tổn thương cơ thể là 35%.
Là người sử dụng ma túy thường xuyên nên đến ngày 21/10/2022, Cử A Dế đã bị cơ quan điều tra Công an huyện Bát Xát tạm giữ, tạm giam vì có hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy. Bản thân Dế không thể thăm hỏi được nhưng gia đình Dế cũng không đến động viên người anh trai bị thương tích. Vì vậy, ngày 23/10/2023, Cử A Cở đã quyết định làm đơn trình báo, đề nghị với Công an xã Dền Thàng giải quyết sự việc. Trong thời gian làm việc với các cơ quan điều tra, Cử A Dế đồng ý bồi thường cho người anh trai với số tiền là 10 triệu đồng, nhưng hiện tại Dế đang phải tạm giam, gia đình lại khó khăn với 7 đứa con, nên chưa thực hiện được.
Ngày 30/12/2022, cơ quan điều tra Công an huyện Bát Xát đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với Cứ A Dế về tội “Cố ý gây thương tích” theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 134 BLHS. Là người đồng bào sinh sống ở vùng có điều kiện kinh tế khó khăn nên Cứ A Dế được Trung tâm trợ giúp pháp lý cử người bào chữa ngay từ khi khởi tố vụ án.
Ngày 20/6/2023, Tòa án nhân dân huyện Bát Xát mở phiên tòa xét xử đối với Cử A Dế, tại phiên tòa, đại diện Viện kiểm sát giữ quyền công tố đã luận tội và đề nghị với Hội đồng xét xử tuyên phạt Cử A Dế từ 05 năm 6 tháng đến 06 năm tù giam, đồng thời phải bồi thường cho Cử A Cở với số tiền là 10 triệu đồng.
Với thái độ thành khẩn khai nhận những gì mà mình đã làm và nhất trí bồi thường số tiền do Cử A Cở yêu cầu, tuy nhiên, vì không được đi học nên không biết chữ, thiếu hiểu biết các quy định của pháp luật, Trợ giúp viên pháp lý đã đề nghị Hội đồng xét xử xem xét đến trình độ nhận thức cũng như hiểu biết xã hội trong quá trình lượng hình đối với Dế, cho Dế một mức án thấp nhất để Dế có cơ hội làm người hoàn lương đồng thời chi trả số tiền bồi thường do Cử A Cở yêu cầu.
Sau khi xem xét lời luận tội cũng như đề nghị của Trợ giúp viên pháp lý, Hội đồng xét xử đã tuyên phạt Cử A Dế 05 năm 06 tháng tù giam, buộc Dế phải bồi thường cho anh trai số tiền 10 triệu đồng tiền viện phí và chi phí đi lại trong quá trình điều trị thương tích.
Được biết, với hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy, Cử A Dế bị Tòa án nhân dân huyện Bát Xát tuyên phạt 01 năm 06 tháng tù. Như vậy, trong cùng một thời điểm, Cử A Dế đã vi phạm pháp luật hai lần và buộc phải tổng hợp hình phạt chung cho cả hai tội là 07 năm tù giam.
Bản án đã khép lại, kẻ phạm tội đã bị trừng phạt, nhưng đây cũng là bài học cho mọi người, nhất là những người thân của người đã từng có tiền án, tiền sự, đừng vì một mất, mười ngờ mà đẩy người đã từng phạm tội, luôn sống trong tâm trạng mặc cảm, bị người đời ghét bỏ dẫn tới có những hành động đáng tiếc như Cử A Dế../.