Ngày 10/7/2015, Thủ tướng Chính phủ đã
ban hành Quyết định số 1035/QĐ-TTg về Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam,
theo đó lấy ngày 15/3 hàng năm là Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam.
Quyết định 1035/QĐ-TTg nêu
rõ, việc công nhận Ngày Quyền của người tiêu dùng Việt Nam nhằm khẳng định
vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
với sự phát triển ổn định, bền vững của xã hội và nền kinh tế đất nước; tăng
cường tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật và chính sách về bảo vệ quyền
lợi người tiêu dùng; tạo cơ sở để huy động, tập trung sự quan tâm, hưởng ứng,
tham gia của toàn xã hội đối với công tác này; góp phần xây dựng môi trường
tiêu dùng lành mạnh, giữ ổn định và tạo động lực phát triển, đổi mới, sáng tạo
cho nền kinh tế đất nước.
Chủ
đề Ngày Quyền của người tiêu dùng năm 2023 là “Thông tin minh bạch - Tiêu dùng
an toàn” nhằm khẳng định ý nghĩa, tầm quan trọng của thông tin đối với sự an
toàn của người tiêu dùng trong quá trình lựa chọn, thanh toán, sử dụng hàng
hóa, dịch vụ, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng có nhiều hành vi lừa đảo, xâm
phạm quyền lợi người tiêu dùng trong các giao dịch trên môi trường trực tuyến.
Đây cũng là lời kêu gọi các cơ quan, tổ chức, đặc biệt là cộng đồng doanh
nghiệp trong việc chung tay cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ, kịp thời để
người tiêu dùng được thực hiện đầy đủ quyền được cung cấp thông tin, đảm bảo
đưa ra các quyết định đúng và an toàn.
Luật
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, áp dụng đối với người tiêu dùng; tổ chức, cá
nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến
hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên lãnh thổ Việt Nam. Người
tiêu dùng là người mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ cho mục đích tiêu
dùng, sinh hoạt của cá nhân, gia đình, tổ chức.
Nguyên
tắc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là trách
nhiệm chung của Nhà nước và toàn xã hội.
Quyền lợi của người tiêu dùng
được tôn trọng và bảo vệ theo quy định của pháp luật.
Bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng phải được
thực hiện kịp thời, công bằng, minh bạch, đúng pháp luật.
Hoạt động bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng không được xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích
hợp pháp của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ và tổ chức, cá nhân
khác.
Bảo
vệ thông tin của người tiêu dùng
Người tiêu dùng được bảo đảm an
toàn, bí mật thông tin của mình khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa, dịch
vụ, trừ trường hợp cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.
Trường hợp thu thập, sử dụng,
chuyển giao thông tin của người tiêu dùng thì tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng
hóa, dịch vụ có trách nhiệm: Thông báo rõ ràng, công khai trước khi thực hiện
với người tiêu dùng về mục đích hoạt động thu thập, sử dụng thông tin của người
tiêu dùng; Sử dụng thông tin phù hợp với mục đích đã thông báo với người tiêu
dùng và phải được người tiêu dùng đồng ý; Bảo đảm an toàn, chính xác, đầy đủ
khi thu thập, sử dụng, chuyển giao thông tin của người tiêu dùng; Tự mình hoặc
có biện pháp để người tiêu dùng cập nhật, điều chỉnh thông tin khi phát hiện
thấy thông tin đó không chính xác; Chỉ được chuyển giao thông tin của người
tiêu dùng cho bên thứ ba khi có sự đồng ý của người tiêu dùng, trừ trường hợp
pháp luật có quy định khác.
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong
giao dịch với cá nhân hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên, không phải
đăng ký kinh doanh. Căn cứ vào quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật
có liên quan, Chính phủ quy định chi tiết việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
trong giao dịch với cá nhân hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên, không
phải đăng ký kinh doanh. Căn cứ vào quy định của Luật này, quy định của Chính
phủ và điều kiện cụ thể của địa phương, Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn,
ban quản lý chợ, khu thương mại triển khai thực hiện các biện pháp cụ thể để
bảo đảm chất lượng, số lượng, an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng khi mua, sử
dụng hàng hóa, dịch vụ của cá nhân hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên,
không phải đăng ký kinh doanh.
Quyền của
người tiêu dùng: Được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe,
tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa,
dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp. Được cung
cấp thông tin chính xác, đầy đủ về tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch
vụ; nội dung giao dịch hàng hóa, dịch vụ; nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa; được
cung cấp hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch và thông tin cần
thiết khác về hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng đã mua, sử dụng. Lựa chọn
hàng hóa, dịch vụ, tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ theo nhu cầu,
điều kiện thực tế của mình; quyết định tham gia hoặc không tham gia giao dịch
và các nội dung thỏa thuận khi tham gia giao dịch với tổ chức, cá nhân kinh
doanh hàng hóa, dịch vụ. Góp ý kiến với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa,
dịch vụ về giá cả, chất lượng hàng hóa, dịch vụ, phong cách phục vụ, phương
thức giao dịch và nội dung khác liên quan đến giao dịch giữa người tiêu dùng và
tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Tham gia xây dựng và thực thi
chính sách, pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Yêu cầu bồi thường
thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất
lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá
nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết.Khiếu
nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi
của mình theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên
quan. Được tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức về tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ.
Nghĩa vụ của
người tiêu dùng
Kiểm tra hàng hóa trước khi
nhận; lựa chọn tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không
làm tổn hại đến môi trường, trái với thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội,
không gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe của mình và của người khác; thực
hiện chính xác, đầy đủ hướng dẫn sử dụng hàng hóa, dịch vụ.
Thông tin cho cơ quan nhà nước,
tổ chức, cá nhân có liên quan khi phát hiện hàng hóa, dịch vụ lưu hành trên thị
trường không bảo đảm an toàn, gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến tính
mạng, sức khỏe, tài sản của người tiêu dùng; hành vi của tổ chức, cá nhân kinh
doanh hàng hóa, dịch vụ xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu
dùng.
Các hành vi
bị cấm
Tổ chức, cá nhân kinh doanh
hàng hóa, dịch vụ lừa dối hoặc gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng thông qua hoạt
động quảng cáo hoặc che giấu, cung cấp thông tin không đầy đủ, sai lệch, không
chính xác về một trong các nội dung sau đây:
Hàng hóa, dịch vụ mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ
cung cấp;
Uy tín, khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp hàng hóa, dịch vụ
của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ;
Nội dung, đặc điểm giao
dịch giữa người tiêu dùng với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
Tổ chức, cá nhân kinh doanh
hàng hóa, dịch vụ quấy rối người tiêu dùng thông qua tiếp thị hàng hóa, dịch vụ
trái với ý muốn của người tiêu dùng từ 02 lần trở lên hoặc có hành vi khác gây
cản trở, ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt bình thường của người tiêu dùng.
Tổ chức, cá nhân kinh doanh
hàng hóa, dịch vụ ép buộc người tiêu dùng thông qua việc thực hiện một trong
các hành vi sau đây:
Dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc các biện pháp khác gây thiệt
hại đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, uy tín, nhân phẩm, tài sản của người tiêu
dùng;
Lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người tiêu dùng hoặc lợi dụng
thiên tai, dịch bệnh để ép buộc giao dịch.
Tổ chức, cá nhân kinh doanh
hàng hóa, dịch vụ thực hiện hoạt động xúc tiến thương mại, đề nghị giao dịch
trực tiếp với đối tượng là người không có năng lực hành vi dân sự hoặc người
mất năng lực hành vi dân sự.
Tổ chức, cá nhân kinh doanh
hàng hóa, dịch vụ yêu cầu người tiêu dùng thanh toán hàng hóa, dịch vụ đã cung
cấp mà không có thỏa thuận trước với người tiêu dùng.
Người tiêu dùng, tổ chức xã hội
tham gia bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng
hóa, dịch vụ lợi dụng việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng để xâm phạm lợi ích
của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác.
Tổ chức, cá nhân kinh doanh
hàng hóa, dịch vụ lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của người tiêu dùng hoặc lợi dụng
thiên tai, dịch bệnh để cung cấp hàng hóa, dịch vụ không bảo đảm chất lượng.
Tổ chức, cá nhân kinh doanh
hàng hóa, dịch vụ không bảo đảm chất lượng gây thiệt hại đến tính mạng, sức
khỏe, tài sản của người tiêu dùng.
Xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền
lợi người tiêu dùng
Cá nhân vi phạm pháp luật về
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị
xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt
hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
Tổ chức vi phạm pháp luật về
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị
xử phạt vi phạm hành chính, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định
của pháp luật.
Cá nhân lợi dụng chức vụ, quyền
hạn vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thì tùy theo tính
chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự,
nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
Chính phủ quy định chi tiết việc xử phạt
vi phạm hành chính trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu lực từ 1/7/201, thực hiện các quy định của luật góp
phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, đồng thời, nâng cao
năng lực cạnh tranh, tạo động lực phát triển cho các doanh nghiệp kinh doanh
chân chính.