Đẩy mạnh đổi mới hoạt động của thư viện trong xây dựng, phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi
Thủ tướng chính phủ ban hành Chỉ thị số
20/CT-TTg ngày 01 tháng 11 năm
2022 về đẩy mạnh đổi mới hoạt động của thư viện trong
xây dựng, phát triển kỹ năng đọc, tiếp
cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi.
Những năm qua, hệ thống thư viện mà nòng cốt là thư viện
công cộng và thư viện trường học đã có sự phát triển mạnh về số lượng và chất
lượng, là chủ thể trực tiếp xây dựng môi trường đọc thuận lợi, thân thiện, phát
triển văn hóa đọc trong Nhân dân; đã chú trọng đổi mới trong tổ chức và hoạt
động, triển khai nhiều mô hình phù hợp, thực hiện tốt vai trò khơi dậy đam mê,
hình thành thói quen, xây dựng và phát triển kỹ năng đọc, kỹ năng tiếp cận và
xử lý thông tin cho thiếu nhi, góp phần xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam phát triển
toàn diện về Đức, Trí, Thể, Mỹ. Pháp luật về thư viện tiếp tục xác định vai
trò, nhiệm vụ quan trọng của thư viện trong xây dựng và phát triển văn hóa đọc
nói chung, kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi nói riêng.
Để kịp thời khắc phục những hạn chế nêu trên, hình thành
thói quen đọc sách và phát triển văn hóa đọc, đặc biệt là việc phát triển kỹ
năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho thiếu nhi, góp phần thúc đẩy xây dựng
xã hội học tập và học tập suốt đời; Thủ tướng Chính phủ yêu cầu:
Phát triển văn hóa đọc trong thanh thiếu niên
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp
tục tập trung tổ chức thực hiện hiệu quả Luật Thư viện và các văn bản hướng
dẫn; chủ trì hoặc phối hợp triển khai các văn bản liên quan đến phát triển văn
hóa đọc, xây dựng xã hội học tập và học tập suốt đời, trong đó đặc biệt chú
trọng đến đối tượng thiếu nhi. Tiếp tục rà soát, nghiên cứu, xây dựng, hoàn
thiện hệ thống văn bản pháp luật để khuyến khích, thúc đẩy các hoạt động, phong
trào đọc chủ động, thường xuyên cũng như hình thành xu hướng đọc trong thiếu
nhi, trọng tâm là nâng cao kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin. Xây dựng
khung tài liệu hướng dẫn phù hợp với đặc thù của đối tượng thiếu nhi; tổ chức
tập huấn nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thư viện đáp ứng yêu cầu của thư
viện hiện đại và đặc thù của thiếu nhi. Xây dựng điểm mô hình khuyến đọc, không
gian đọc thân thiện với thiếu nhi; phát triển và nhân rộng mô hình tủ sách gia
đình, tủ sách dòng họ, tủ sách trường học, mô hình “Gia đình đọc sách - Gắn kết
yêu thương”. Tôn vinh những tấm gương ham đọc, ham học; nhân rộng những mô hình
tốt, cách làm hay, các sáng kiến ứng dụng đổi mới hoạt động thư viện trong xây
dựng, phát triển văn hóa đọc cho thiếu nhi, đặc biệt là gắn với chuyển đổi số
trong lĩnh vực thư viện. Chủ trì, phối hợp với các Bộ: Nội vụ, Tài chính nghiên
cứu việc đề xuất chính sách khuyến khích, thu hút phù hợp cho người làm công
tác thư viện phục vụ thiếu nhi, nhất là tại miền núi, khu vực biên giới, hải
đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó
khăn và đặc biệt khó khăn.
Bộ
Giáo dục và Đào tạo, tiếp tục chỉ đạo việc củng cố, kiện toàn hệ
thống thư viện trong các cơ sở giáo dục phổ thông và cơ sở giáo dục khác thuộc
phạm vi quản lý theo hướng hiện đại, thân thiện, tạo thuận lợi tối đa cho người
sử dụng là đối tượng thiếu nhi; bố trí đủ người làm công tác thư viện đạt chuẩn
theo quy định. Hoàn thiện chính sách, tiêu chuẩn về thư viện trong các cơ sở
giáo dục thuộc phạm vi quản lý và khung chương trình giáo dục bao gồm các giờ
học ngoại khóa tại thư viện công cộng; đẩy mạnh xây dựng văn hóa học đường,
phát triển văn hóa đọc trong học đường, gắn với xây dựng xã hội học tập và học
tập suốt đời, trong đó tập trung nâng cao tinh thần tự đọc, tự học, phát triển
kỹ năng đọc, tiếp cận, tra cứu và xử lý thông tin cho thiếu nhi, đồng thời đưa
hoạt động này thành nội dung của tiết học chính khóa phù hợp với từng cấp học,
bậc học. Chỉ đạo, hướng dẫn, đẩy mạnh việc gắn giáo dục năng lực ngôn ngữ với
các năng lực cơ bản như năng lực đọc, năng lực viết; hướng dẫn xây dựng và phát
triển các nguồn học liệu mở cho trường học.
Bộ
Thông tin và Truyền thông, chỉ đạo các cơ quan xuất bản, phát hành sách
tăng cường các xuất bản phẩm có chất lượng phục vụ thiếu nhi; phối hợp với thư
viện trong thực hiện lưu chiểu và trao đổi xuất bản phẩm điện tử, ấn phẩm phục
vụ thiếu nhi; chỉ đạo các cơ quan báo chí, hệ thống thông tin cơ sở đẩy mạnh truyền
thông về văn hóa đọc, tăng cường ứng dụng và triển khai nền tảng công nghệ số
phục vụ chuyển đổi số trong thư viện.Đề xuất và chỉ đạo triển khai các biện
pháp kiểm soát, sàng lọc thông tin, sản phẩm văn hóa có nội dung không phù hợp
với lứa tuổi trẻ em, nhất là trên nền tảng công nghệ số; chỉ đạo các doanh
nghiệp viễn thông tăng cường tuyên truyền và triển khai các giải pháp kỹ thuật
ngăn chặn thông tin xấu, độc hại trên không gian mạng có ảnh hưởng tiêu cực đối
với trẻ em.
Các
bộ, ngành, cơ quan liên quan theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được
giao tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả, trách nhiệm các nội dung tại mục 6
của Chỉ thị này; trong đó chú trọng nâng cao hiệu quả hoạt động của thư viện
thuộc phạm vi quản lý; đẩy mạnh tuyên truyền, phối hợp, liên kết, hợp tác để
tập trung phát triển văn hóa đọc, phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý
thông tin cho thiếu nhi; nghiên cứu việc hình thành thư viện thiếu nhi hoặc bộ
phận của thư viện chuyên phục vụ thiếu nhi.
Ủy ban
nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Ban hành chương trình, kế hoạch và chỉ đạo
để tiếp tục đẩy mạnh triển khai các chủ trương, chính sách phát triển văn hóa
đọc, trong đó tập trung phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho
thiếu nhi. Kiện toàn, củng cố và phát huy tối đa chức năng, hiệu quả hoạt động
của hệ thống thư viện, nhất là việc xây dựng thư viện, môi trường văn hóa đọc
thân thiện và đạt chuẩn, phát triển tài nguyên thông tin phù hợp với đối tượng
thiếu nhi, đa dạng sản phẩm thông tin và dịch vụ thư viện, tăng cường sự tham
gia của thiếu nhi trong các hoạt động, sự kiện khuyến đọc, trải nghiệm với sách;
đẩy mạnh thư viện phục vụ lưu động, luân chuyển tài nguyên thông tin phục vụ
thiếu nhi ở miền núi, khu vực biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu
số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn. Bảo đảm
ngân sách, quỹ đất và các điều kiện cần thiết để phát triển thư viện trên địa
bàn đạt chuẩn theo quy định với trọng tâm là hệ thống thư viện công cộng, thư
viện trường học; tăng đầu tư, hỗ trợ cho các thư viện công lập có vai trò quan
trọng để tập trung phục vụ, phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin
cho thiếu nhi; đẩy mạnh xã hội hóa để phát triển thư viện và văn hóa đọc phục
vụ thiếu nhi trên địa bàn, đồng thời khuyến khích, phát huy vai trò của thư
viện cộng đồng và thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng tham gia phục vụ thiếu
nhi tại cơ sở. Đẩy mạnh tuyên truyền, nhất là trên nền tảng công nghệ số, phát
huy ưu thế của mạng xã hội nhằm nâng cao nhận thức, chuyển đổi tư duy của các
cấp, các ngành và toàn xã hội về vị trí, vai trò của văn hóa đọc, đặc biệt là hình
thành thói quen đọc, phát triển kỹ năng đọc, tiếp cận và xử lý thông tin cho
thiếu nhi. Tăng cường tổ chức kết nối giữa các thư viện, cơ sở giáo dục và các
cơ quan liên quan để huy động sự tham gia của nhà trường, gia đình vào việc
hình thành và duy trì thói quen đọc, nâng cao kỹ năng đọc và năng lực tiếp cận,
xử lý thông tin cho thiếu nhi; chỉ đạo xây dựng, phát triển mô hình, liên kết
các loại thư viện, không gian đọc, phòng đọc cơ sở trên địa bàn phù hợp với đối
tượng thiếu nhi. Tiếp tục triển khai có hiệu quả các đề án về phát triển văn
hóa đọc trong cộng đồng, xây dựng xã hội học tập; từng bước xây dựng và phát
triển thư viện, mô hình văn hóa đọc phù hợp với thiếu nhi có hoàn cảnh đặc biệt
(khuyết tật, mắc bệnh hiểm nghèo, thuộc diện hộ nghèo...). Đẩy mạnh chuyển đổi
số, liên thông thư viện, xây dựng thư viện điện tử, thư viện số, cơ sở dữ liệu
số, sử dụng công nghệ hiện đại hỗ trợ việc đọc và khai thác thông tin của thiếu
nhi trong thư viện.Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thư viện đáp ứng yêu cầu
của thư viện hiện đại và tính chất đặc thù đối với đối tượng thiếu nhi. Thúc
đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực thư viện và phát triển văn hóa đọc, nhất là
đối với các hoạt động phục vụ thiếu nhi (tập trung vào các quốc gia đã phát
triển về lĩnh vực, hoạt động này như: Singapore, Nhật Bản, Anh, Mỹ,
Israrel...).
Đề nghị: Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và
các tổ chức thành viên đẩy mạnh tuyên truyền, tích cực tham gia thực hiện chính
sách, tổ chức các hoạt động nhằm xây dựng môi trường đọc và phát triển năng lực
đọc cho thiếu nhi; chỉ đạo các tổ chức thành viên tham gia hỗ trợ quản lý, vận
hành các loại thư viện, không gian đọc, phòng đọc cơ sở phục vụ thiếu nhi.
Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh chỉ đạo các tổ chức đoàn theo
thẩm quyền tổ chức các hoạt động hướng dẫn, thực hành kỹ năng tiếp cận thư
viện, thư viện số, nguồn tri thức trên các nền tảng công nghệ số cho thiếu nhi,
đặc biệt là thiếu nhi ở miền núi, khu vực biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân
tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn;
đẩy mạnh đầu tư, xây dựng các không gian đọc, mô hình phát triển văn hóa đọc
theo chủ đề trong hệ thống Đoàn, Hội, Đội và trong các thiết chế của hệ thống
Cung Thiếu nhi, Nhà Thiếu nhi, Trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi; chủ động
phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng nội dung tuyên truyền nâng cao
nhận thức về vị trí, vai trò của văn hóa đọc cho thiếu nhi.