Văn hóa học đường là một
môi trường quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục thế hệ trẻ thành những
con người phát triển toàn diện đức - trí - thể - mỹ, có lòng yêu nước, tinh
thần tự hào, tự tôn dân tộc, có ý thức và trách nhiệm với đất nước, cộng đồng,
gia đình và bản thân. Trong những năm qua, công tác giáo dục lý tưởng cách
mạng, văn hóa, đạo đức, lối sống, lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ
luôn được Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành, nhà trường và xã hội quan tâm.
Công tác xây dựng văn hóa học đường đã có nhiều chuyển biến tích cực; tạo niềm
tin cho xã hội về chất lượng giáo dục, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài góp phần đào tạo nên những thế hệ công dân tốt, có phẩm chất,
năng lực, đạo đức, văn hóa đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Tuy nhiên, thực tế vẫn
còn một bộ phận học sinh, sinh viên, nhà giáo biểu hiện lệch chuẩn về đạo đức,
lối sống văn hóa, hành vi ứng xử trên bình diện xã hội và môi trường học đường.
Ở một số địa phương, công tác xây dựng văn hóa học đường chưa được các cấp, các
ngành quan tâm đúng mức, thường xuyên; việc thực hiện còn mang tính hình thức,
chưa đi vào chiều sâu; sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội và các tổ
chức đoàn thể trong trường học thiếu chặt chẽ; nội dung, hình thức tổ chức các
hoạt động giáo dục văn hóa học đường ở một số nơi còn bất cập, thiếu hấp dẫn.
Để khắc phục những hạn
chế nêu trên, thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về xây dựng nền giáo dục
với tư tưởng phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam
tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở
thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc; tăng
đầu tư cho phát triển văn hóa, xây dựng văn hóa học đường tạo môi trường, điều
kiện thuận lợi nhất để khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tin, khát vọng, tự
hào dân tộc đối với học sinh, sinh viên, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 01 tháng 6 năm 2022 về việc tăng cường
triển khai công tác xây dựng văn hóa học đường. yêu cầu:
Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp
tục tập trung thực hiện hiệu quả các chương trình, đề án đã được Thủ tướng
Chính phủ phê duyệt về xây dựng văn hóa trong trường học, tăng cường giáo dục
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, khơi dậy khát vọng cống
hiến, nâng cao sức khỏe học đường cho học sinh, sinh viên và xây dựng xã hội
học tập: Quyết định số 1299/QĐ-TTg ngày 03
tháng 10 năm 2018, Quyết định số 1895/QĐ-TTg ngày 11
tháng 11 năm 2021, Quyết định số 1660/QĐ-TTg ngày 02
tháng 10 năm 2021, Quyết định số 1373/QĐ-TTg ngày 30
tháng 7 năm 2021 và Quyết định số 311/QĐ-TTg ngày 05
tháng 3 năm 2022.
Rà soát, hoàn thiện hệ
thống văn bản quy phạm pháp luật về công tác giáo dục văn hóa học đường bảo đảm
bám sát định hướng của Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018. Trong đó, chú
trọng hoàn thiện các quy định: Về quy tắc ứng xử trong các cơ sở giáo dục mầm
non, cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên; Chuẩn nghề nghiệp
nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; điều lệ các cấp học, quy chế đánh giá hạnh
kiểm, kết quả học tập, rèn luyện của học sinh, sinh viên; Nghiên cứu rà soát,
sửa đổi hoặc bãi bỏ các quy định, các loại chuẩn, tiêu chuẩn có tính hình thức,
cứng nhắc, không phát huy được tính sáng tạo, chủ động ở các cấp cơ sở giáo
dục, không phù hợp với thực tiễn, dẫn tới bệnh thành tích trong giáo dục.
Tiếp tục thực hiện hiệu
quả Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, chú trọng phát huy tính tích cực,
chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức; khuyến khích tinh thần tự đọc, tự học
tạo cơ sở để người học cập nhật tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực, hoàn
thiện bản thân. Kết hợp giữa dạy chữ, dạy người, trang bị kỹ năng và định hướng
nghề nghiệp cho người học; giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và
năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ; tôn trọng ý kiến học sinh, sinh viên; phát
triển cho học sinh, sinh viên những phẩm chất yêu đất nước, yêu con người, chăm
học, chăm làm, trung thực, trách nhiệm. Tuyên truyền, giáo dục và triển khai
các giải pháp thiết thực để thực hiện hiệu quả, thực chất 5 điều Bác Hồ dạy
thiếu niên, nhi đồng. Giáo dục, bồi dưỡng cho học sinh, sinh viên về tình cảm,
tình yêu quê hương đất nước; bảo tồn những giá trị văn hóa, lịch sử của cộng
đồng các dân tộc; xây dựng, phát triển giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam. Chỉ đạo, hướng dẫn các cơ sở giáo dục thực hiện nghiêm túc việc xây
dựng môi trường xanh, sạch, đẹp, an toàn, thân thiện; đẩy mạnh công tác tuyên
truyền, giáo dục thông qua các hình thức khẩu hiệu, báo chí, phương tiện truyền
thông, internet phù hợp với thuần phong mỹ tục, đúng mục tiêu, sứ mệnh của nhà
trường, của ngành. Đảm bảo công tác xây dựng văn hóa học đường là hoạt động
thường xuyên, liên tục. Chỉ đạo, hướng dẫn việc đổi mới dạy và học môn đạo đức,
giáo dục công dân, sinh hoạt Đoàn, Đội. Xây dựng văn hóa học đường gắn với công
tác giáo dục chính trị, tư tưởng; khơi dậy tinh thần thi đua học tập, rèn
luyện; ước mơ, hoài bão, ý chí, khát vọng vươn lên lập thân, lập nghiệp; giáo
dục cho học sinh, sinh viên hình thành năng lực cảm thụ, đánh giá các giá trị
văn hóa, truyền thông thông qua các tác phẩm văn hóa, nghệ thuật; có ý thức
tiếp thu, gìn giữ những giá trị lịch sử, văn hóa truyền thống của dân tộc Việt
Nam. Quan tâm, bồi dưỡng tâm hồn, lòng yêu nước cho thế hệ trẻ, học sinh, sinh
viên thông qua các hoạt động trải nghiệm, các câu lạc bộ, hoạt động thể dục,
thể thao trong và ngoài nhà trường.
Tiếp tục chỉ đạo toàn ngành tập trung xây dựng
đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên theo hướng chuẩn hóa, bảo đảm cơ sở
vật chất đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục. Quan tâm xây
dựng mối quan hệ con người với con người; con người với tự nhiên trong môi
trường giáo dục; phát huy vai trò nêu gương của người thầy, bảo đảm mỗi thầy cô
giáo là tấm gương về tự học, đổi mới sáng tạo; đạo đức, lối sống, ý chí phấn
đấu khát vọng cống hiến. Chủ trì, phối hợp với Bộ Nội vụ nghiên cứu xây dựng về
vị trí việc làm cho công tác giáo dục chính trị theo đúng Kết luận số 94-KL/TW
ngày 28 tháng 3 năm 2014 của Bộ Chính trị. Đổi mới quản trị nhà trường, xây
dựng môi trường học tập, sinh hoạt văn hóa, dân chủ, khơi dậy sáng tạo; bảo đảm
mỗi ngày tới trường là một ngày vui; chỉ đạo đổi mới tổ chức, hoạt động của thư
viện gắn với chuyển đổi số, đẩy mạnh văn hóa đọc trong các nhà trường.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo, hướng
dẫn các địa phương sử dụng hiệu quả các thiết chế văn hóa ở cơ sở, có cơ chế để
học sinh, sinh viên các trường học được hưởng chế độ ưu tiên khi vui chơi, tham
quan tại các công trình văn hóa, sử dụng khu vực thể thao, sân chơi bãi tập
công cộng. Phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng nội dung, chương trình,
hướng dẫn các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao vui tươi, lành mạnh và bảo
đảm các giá trị truyền thống văn hóa của dân tộc. Đẩy mạnh công tác vận động,
tuyên truyền, giáo dục nếp sống văn hóa trong gia đình, trách nhiệm của cha mẹ,
ông bà trong giáo dục đạo đức, lối sống cho con cháu; triển khai có hiệu quả Đề
án “Đẩy mạnh các hoạt động học tập tại thư viện, bảo tàng, nhà văn hóa, câu lạc
bộ” và Đề án “Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng”.
Bộ Lao động - Thương binh
và Xã hội tăng cường kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách pháp luật về
bảo vệ trẻ em; tổ chức các giải pháp tăng cường xây dựng văn hóa học đường, bảo
đảm môi trường thân thiện, không bạo lực tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Chỉ đạo các cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai công tác xây dựng văn hóa học
đường theo Quyết định số 1299/QĐ-TTg ngày 03
tháng 10 năm 2018 về Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn
2018 - 2025”. Xây dựng, bồi dưỡng nâng cao chất lượng về giáo dục chính trị, tư
tưởng, đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, cán bộ phụ
trách công tác học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Đổi
mới nội dung, triển khai việc lồng ghép giáo dục văn hóa học đường trong các
chương trình sinh hoạt chính trị đầu năm, chương trình giáo dục ngoại khóa. Tổ
chức rà soát, sử dụng sân chơi, công trình văn hóa, thể thao phù hợp, hiệu quả
đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí lành mạnh cho học sinh, sinh viên.
Bộ Công an phối hợp chặt
chẽ với cơ quan quản lý giáo dục và cơ sở giáo dục hướng dẫn tập huấn, trao đổi
thông tin, tuyên truyền phòng, chống tội phạm và phòng ngừa tệ nạn xã hội trong
trường học. Tăng cường các giải pháp bảo đảm an ninh, trật tự xã hội khu vực
xung quanh trường học, phối hợp với ngành Giáo dục trong phòng, chống và xử lý
tội phạm, vi phạm pháp luật xuất phát từ bạo lực học đường và các hành vi vi
phạm pháp luật khác liên quan đến học sinh, sinh viên.
Bộ Nội vụ phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo
xây dựng phương án về vị trí việc làm đối với công tác giáo dục chính trị cho
học sinh, sinh viên theo hướng chuẩn hóa, bảo đảm đủ về số lượng, hợp lý về cơ
cấu đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục.
Bộ Thông tin và Truyền
thông tăng cường công tác chỉ đạo và quản lý nhà nước đối với các cơ quan báo
chí, triển khai hiệu quả các biện pháp tuyên truyền về xây dựng văn hóa học
đường; tổ chức xây dựng các chuyên mục, chuyên đề về các nội dung của công tác
giáo dục văn hóa học đường; tăng cường lan tỏa tấm gương người tốt, việc tốt
trong học sinh, sinh viên; lan tỏa các giá trị tốt đẹp, đồng thời phê phán
những hành vi lệch chuẩn về đạo đức, lối sống. Kiểm soát chặt chẽ các ấn phẩm
văn hóa dành cho học sinh, sinh viên có yếu tố bạo lực, mang định kiến về giới,
dân tộc, người khuyết tật, trái với truyền thống văn hóa, thuần phong, mỹ tục
của dân tộc; kịp thời có biện pháp ngăn chặn thông tin xấu độc trên không gian
mạng ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường văn hóa học đường của học sinh, sinh
viên.
Bộ Tài chính căn cứ
nhiệm vụ, đề xuất của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các Bộ, cơ quan Trung ương có
liên quan, hàng năm tổng hợp, bố trí kinh phí ngân sách nhà nước cho các cơ
quan Trung ương để thực hiện nhiệm vụ xây dựng văn hóa học đường phù hợp với
khả năng cân đối ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật về ngân sách
nhà nước.
Ủy ban nhân dân các
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo các
cấp, các ngành phối hợp chặt chẽ trong công tác xây dựng văn hóa học đường
thuộc phạm vi quản lý; bảo đảm môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân
thiện, phòng chống bạo lực học đường. Bảo đảm công tác xây dựng văn hóa học
đường là hoạt động thường xuyên, liên tục. Tạo điều kiện thuận lợi để phát huy
hiệu quả các thiết chế văn hóa hiện có phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí lành
mạnh, an toàn của học sinh, sinh viên. Ưu tiên bố trí nguồn lực thực hiện các
đề án, chương trình liên quan đến xây dựng văn hóa học đường, trong đó có Quyết
định số 1299/QĐ-TTg ngày 03
tháng 10 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ. Chú trọng việc xây dựng nội dung
giáo dục giá trị văn hóa truyền thống; tình yêu quê hương; giá trị di tích lịch
sử văn hóa địa phương. Tăng cường các giải pháp phù hợp, đồng bộ trong công tác
phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội bảo đảm phát huy vai trò, trách
nhiệm của gia đình trong việc giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh, sinh viên.
Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, nhân viên theo hướng chuẩn
hóa, bảo đảm đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu, nâng cao chất lượng, đặc biệt
chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm
nghề nghiệp và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao
của sự nghiệp giáo dục. Thực hiện rà soát, quy hoạch mạng lưới các cơ sở giáo
dục phù hợp với điều kiện cụ thể và bảo đảm yêu cầu phát triển giáo dục của
từng địa phương. Bảo đảm các cơ sở giáo dục đạt mức tối thiểu về cơ sở vật chất
theo quy định, trong đó, chú trọng công tác quy hoạch các phòng học chức năng,
sân chơi, bãi tập, nhà đa năng, các công trình vệ sinh, khu vui chơi, trồng cây
xanh trong sân trường bảo đảm môi trường sư phạm thân thiện, an toàn. Chỉ đạo
các cấp, sở, ban, ngành địa phương xây dựng kế hoạch phối hợp sử dụng chung các
công trình văn hóa, thể thao trên địa bàn hiệu quả; phối hợp sử dụng các thiết
chế văn hóa, có cơ chế để người học được hưởng các chế độ ưu tiên khi vui chơi,
tham quan tại các công trình thể thao, văn hóa, sân chơi trên địa bàn; chú
trọng tổ chức hoạt động tìm hiểu, chăm sóc các di tích lịch sử văn hóa, đền
đài, nghĩa trang, các Mẹ Việt Nam anh hùng, gia đình chính sách. Hằng năm, bố
trí ngân sách địa phương để thực hiện các nhiệm vụ xây dựng văn hóa học đường
theo quy định của pháp luật. Xây dựng báo cáo kết quả triển khai công tác xây
dựng văn hóa học đường theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, gửi về Bộ
Giáo dục và Đào tạo để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.